تنها چندگام تا مقابله با انواع ریسک سرمایه‌گذاری
زمانی که از شرایط ریسکی سخن به میان می‌آید، می‌دانیم که جز لاینفک این شرایط ضرر و زیان مالی است و اوضاع از حالت ثبات خارج خواهد شد. وقتی که شرایط با ریسک همراه شده است، فرد تمام یا بخشی از سرمایه خود را از دست می‌دهد. اما ریسک چیست و به چه شرایطی ریسکی گفته می‌شود؟ در یک تعریف ساده، ریسک احتمال روی دادن پیامدی منفی است که دور از شرایط ایده‌آل ذهنی ماست. نکته‌ای که وجود دارد، این است که ما ریسک را می‌توانیم با درصدی پیش‌بینی کنیم و احتمال وقوع آن را حدس بزنیم. به‌طور مثال، زمانی که در حال عبور از یک خیابان هستیم، می‌دانیم که درصدی احتمال تصادف وجود دارد یا می‌دانیم که رانندگی کردن در شرایط خواب‌آلودگی ریسک تصادف را بالا می‌برد. اگر بدون تجهیزات ضروری بخواهیم به قله صعود کنیم، در واقع ریسک گرفتار شدن در کوه و مشکلات جانی و مالی را پذیرفته‌ایم.
افراد چگونه با ریسک سرمایه‌گذاری مواجه می‌شوند؟
اینکه در هر شرایطی شما به چه شکلی اقدام می‌کنید و تا چه حد به میزانِ ریسک موجود توجه می‌کنید، بستگی به درجه ریسک‌پذیری شما دارد. به طور کلی افراد از نظر مواجه با ریسک، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
در یک سمت این طیف افراد ریسک‌پذیر قرار دارند و تا میزان بالایی توان پذیرش ریسک را دارند. این افراد از انجام کارهای پرریسک ترسی ندارند.
دسته‌ی دیگر افرادی هستند که به آنها ریسک‌گریز گفته می‌شود. این افراد در مقابل افراد ریسک‌پذیر قرار می‌گیرند و به طور کلی سمت اقدام و عملی که دارای ریسک بوده و ضرر و زیان برای آنها به همراه دارد نمی‌روند.
دسته آخر افراد ریسک‌خنثی هستند. همانطور که از نام این گروه مشخص است، افرادی که بودن یا نبودن ریسک برایشان تفاوتی ندارد، در این دسته قرار می‌گیرند.
چگونه با ریسک سرمایه‌گذاری مقابله کنیم؟
همانطور که مشخص است ما هر روز درگیر انواع و اقسام خطرات و ریسک‌ها قرار می‌گیریم. به طور قطع هیچکس علاقه‌مند به این نیست که زندگیش همواره در تلاطم و مخاطره باشد. خوشبختانه راه‌هایی برای مقابله با انواع ریسک‌ها وجود دارد و با توجه به اینکه با پیشرفت جوامع بشری ریسک‌هایی که افراد با آنها مواجه شده‌اند، شکل تازه‌ای به خود گرفته و پیچیده شده‌اند، نیاز است که با آنها مقابله کرد. شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که چگونه می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داد و آنها را مدیریت کرد؟ برای مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری باید سه مرحله را پشت سر گذاشت. این مراحل عبارتند از:
برآورد ریسک
طبقه‌بندی ریسک
ارزیابی گزینه‌ها
پیش‌بینی قبل از عمل، راهکاری برای در امان ماندن از خسارت
در مرحله اول شما باید میزان ریسک سرمایه‌گذاری مورد نظر را برآورد کنید. به دیگر سخن باید محاسبه کنید که هر اقدام در شرایط متفاوت چه میزان ضرر به شما می‌رساند. صعود به قله در شرایطی که هوا مه‌آلود است، با زمانی که هوا خوب و آفتابی است، فرق داشته و هر کدام میزان ریسک متفاوتی دارند. به طور قطع صعود به قله در زمانی که شرایط آب و هوایی بسیار نامناست است، دارای ریسک بالای جانی و مالی است و یا ساخت خانه بر روی گسل، ریسک تخریب بالایی را برای فرد به همراه دارد.
دانستن شدت و احتمال ریسک‌های مختلف ضروری است
کار بعدی که باید انجام داد، این است که ریسک سرمایه‌گذاری را دسته‌بندی کرد. همانطور که قبل‌تر به آن پرداخته شد، ریسک درجه‌های مختلفی دارد. می‌تواند خفیف و یا قوی باشد و یا وقوع ریسک می‌تواند، محتمل و یا نادر باشد.
به طور مثال فرض کنید، بعد از سبز شدن چراغِ عابر پیاده در حال عبور از یک چهارراه هستید اما ناگهان فردی پایش را روی گاز گذاشته و به سمت شما می‌راند، این اتفاق ریسک نادری است. اما در صورت وقوع، شدت آن زیاد است و ممکن است آسیب جبران‌ناپذیری را به شما وارد کند و یا بالعکس، ممکن است احتمال وقوع یک ریسک زیاد باشد اما شدت آن خفیف باشد و در نهایت بدترین حالت ریسکی است که هم محتمل است و هم شدید. به دیگر سخن هم اتفاقی که شامل ریسک است احتمال وقوعش بسیار بالا است و هم اینکه در صورت وقوع، شدت آن نیز بسیار زیاد است. مثالی که در ابتدا آورده شد را در نظر بگیرید و فرض کنید که هرباری که از چراغ سبز عبور می‌کنید، ماشینی با سرعت به سمت شما براند.
رویکردهای مقابله با ریسک
تا به اینجا ریسک‌های موجود را شناختیم و آنها را طبقه‌بندی کردیم، گام بعدی این است که راهکاری درست و مناسب برای مقابله با آن در نظر بگیریم. در این هنگام با چهار رویکرد می‌توان با ریسک موجود برخورد کرد:
می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری را کم کرد، از آن اجتناب کرد، آن را منتقل کرد و یا آن را نگه داشت. هر کدام از این رویکردها بسته به شرایط متفاوت استفاده می‌شوند و تبعاتی را به همراه دارند.
از ریسک زیاد اجتناب کنید
ریسک‌هایی وجود دارند که ما می‌توانیم هیچگاه خود را درگیر آنها نکرده و به عبارتی از آنها اجتناب و دوری کنیم. به طور مثال می‌دانیم که پرش از ارتفاعات با چتر، رانندگی در جاده‌ای با مه غلیظ و... دارای ریسک جانی بالایی برای هر فردی هستند اما یکی از راه‌های مدیریت این ریسک‌ها این است که از آنها دوری کنیم و یا انجامشان ندهیم. به عبارتی اگر جاده مه‌آلود است، بهتر است به کنار جاده رفته و پارک کنید تا در زمانی که هوا مناسب شد، به رانندگی بپردازید و یا اگر تا به حال با موتورسیکلت در صحراها رانندگی نکرده‌اید، هیچگاه ریسک آن شما را تهدید نخواهد کرد.
احتمال وقوع را کم کنید
رویکرد دیگری که در مدیریت ریسک‌ها می‌توان در پیش گرفت، این است که احتمال وقوع آن را کم کنیم. به طور مثال داشتن زندگی سالم و اجتناب از مرگ زودرس مستلزم رعایت کردن نکاتی است. ورزش کردن، سیگار نکشیدن، به موقع خوابیدن، تغذیه سالم و کارهایی این‌چنینی باعث می‌شود که ریسک مرگ زودرس در شما کاهش پیدا کند. در نتیجه یکی از راه‌های مدیریت ریسک این است که احتمال آن را کاهش دهیم.
ریسک را به کس دیگری منتقل کنید
سومین کاری که می‌توان برای مدیریت ریسک انجام داد، این است که ریسک را منتقل کنیم. این کار توسط شرکت‌های بیمه انجام می‌شود. شرکت‌های بیمه در ازای دریافت مبالغی از افراد حقیقی یا حقوقی آنها را در مقابل حوادثی بیمه می‌کنند. به یاد داشته باشید که صنعت بیمه درباره مواردی کاربرد دارد که نمی‌توان از آنها اجتناب کرد و یا تا حد قابل‌قبولی احتمال وقوع آنها را کاهش داد.
سخن آخر
زندگی انسان‌ها از بدو پیدایش با ریسک و نااطمینانی عجین بوده است. هرچه زمان به جلو می‌رود، ریسک‌های جدیدی زندگی انسان‌ها را در برمی‌گیرد و به تبع برای مقابله با آنها نیز باید راهکارهای جدیدی اتخاذ شود. امروزه روش‌های مختلفی برای پوشش دادن ریسک وجود دارد؛ از بیمه‌های مختلف گرفته تا سرمایه‌گذاری در بازارهای جدید. برای ریسک جانی قطعاً صنعت بیمه بهترین گزینه پیش روی شما است اما در دنیای مدرن میتوانید با سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای نوظهور و استارت‌آپ‌ها، ریسک‌هایی که سرمایه مالی شما را تهدید می‌کند به حداقل برسانید؛ از سوی دیگر با این اقدام به تولید ملی نیز کمک کرده و باعث حرکت چرخ‌های اقتصاد خواهید شد.
تنها چندگام تا مقابله با انواع ریسک سرمایه‌گذاری
زمانی که از شرایط ریسکی سخن به میان می‌آید، می‌دانیم که جز لاینفک این شرایط ضرر و زیان مالی است و اوضاع از حالت ثبات خارج خواهد شد. وقتی که شرایط با ریسک همراه شده است، فرد تمام یا بخشی از سرمایه خود را از دست می‌دهد. اما ریسک چیست و به چه شرایطی ریسکی گفته می‌شود؟ در یک تعریف ساده، ریسک احتمال روی دادن پیامدی منفی است که دور از شرایط ایده‌آل ذهنی ماست. نکته‌ای که وجود دارد، این است که ما ریسک را می‌توانیم با درصدی پیش‌بینی کنیم و احتمال وقوع آن را حدس بزنیم. به‌طور مثال، زمانی که در حال عبور از یک خیابان هستیم، می‌دانیم که درصدی احتمال تصادف وجود دارد یا می‌دانیم که رانندگی کردن در شرایط خواب‌آلودگی ریسک تصادف را بالا می‌برد. اگر بدون تجهیزات ضروری بخواهیم به قله صعود کنیم، در واقع ریسک گرفتار شدن در کوه و مشکلات جانی و مالی را پذیرفته‌ایم.
افراد چگونه با ریسک سرمایه‌گذاری مواجه می‌شوند؟
اینکه در هر شرایطی شما به چه شکلی اقدام می‌کنید و تا چه حد به میزانِ ریسک موجود توجه می‌کنید، بستگی به درجه ریسک‌پذیری شما دارد. به طور کلی افراد از نظر مواجه با ریسک، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
در یک سمت این طیف افراد ریسک‌پذیر قرار دارند و تا میزان بالایی توان پذیرش ریسک را دارند. این افراد از انجام کارهای پرریسک ترسی ندارند.
دسته‌ی دیگر افرادی هستند که به آنها ریسک‌گریز گفته می‌شود. این افراد در مقابل افراد ریسک‌پذیر قرار می‌گیرند و به طور کلی سمت اقدام و عملی که دارای ریسک بوده و ضرر و زیان برای آنها به همراه دارد نمی‌روند.
دسته آخر افراد ریسک‌خنثی هستند. همانطور که از نام این گروه مشخص است، افرادی که بودن یا نبودن ریسک برایشان تفاوتی ندارد، در این دسته قرار می‌گیرند.
چگونه با ریسک سرمایه‌گذاری مقابله کنیم؟
همانطور که مشخص است ما هر روز درگیر انواع و اقسام خطرات و ریسک‌ها قرار می‌گیریم. به طور قطع هیچکس علاقه‌مند به این نیست که زندگیش همواره در تلاطم و مخاطره باشد. خوشبختانه راه‌هایی برای مقابله با انواع ریسک‌ها وجود دارد و با توجه به اینکه با پیشرفت جوامع بشری ریسک‌هایی که افراد با آنها مواجه شده‌اند، شکل تازه‌ای به خود گرفته و پیچیده شده‌اند، نیاز است که با آنها مقابله کرد. شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که چگونه می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داد و آنها را مدیریت کرد؟ برای مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری باید سه مرحله را پشت سر گذاشت. این مراحل عبارتند از:
برآورد ریسک
طبقه‌بندی ریسک
ارزیابی گزینه‌ها
پیش‌بینی قبل از عمل، راهکاری برای در امان ماندن از خسارت
در مرحله اول شما باید میزان ریسک سرمایه‌گذاری مورد نظر را برآورد کنید. به دیگر سخن باید محاسبه کنید که هر اقدام در شرایط متفاوت چه میزان ضرر به شما می‌رساند. صعود به قله در شرایطی که هوا مه‌آلود است، با زمانی که هوا خوب و آفتابی است، فرق داشته و هر کدام میزان ریسک متفاوتی دارند. به طور قطع صعود به قله در زمانی که شرایط آب و هوایی بسیار نامناست است، دارای ریسک بالای جانی و مالی است و یا ساخت خانه بر روی گسل، ریسک تخریب بالایی را برای فرد به همراه دارد.
دانستن شدت و احتمال ریسک‌های مختلف ضروری است
کار بعدی که باید انجام داد، این است که ریسک سرمایه‌گذاری را دسته‌بندی کرد. همانطور که قبل‌تر به آن پرداخته شد، ریسک درجه‌های مختلفی دارد. می‌تواند خفیف و یا قوی باشد و یا وقوع ریسک می‌تواند، محتمل و یا نادر باشد.
به طور مثال فرض کنید، بعد از سبز شدن چراغِ عابر پیاده در حال عبور از یک چهارراه هستید اما ناگهان فردی پایش را روی گاز گذاشته و به سمت شما می‌راند، این اتفاق ریسک نادری است. اما در صورت وقوع، شدت آن زیاد است و ممکن است آسیب جبران‌ناپذیری را به شما وارد کند و یا بالعکس، ممکن است احتمال وقوع یک ریسک زیاد باشد اما شدت آن خفیف باشد و در نهایت بدترین حالت ریسکی است که هم محتمل است و هم شدید. به دیگر سخن هم اتفاقی که شامل ریسک است احتمال وقوعش بسیار بالا است و هم اینکه در صورت وقوع، شدت آن نیز بسیار زیاد است. مثالی که در ابتدا آورده شد را در نظر بگیرید و فرض کنید که هرباری که از چراغ سبز عبور می‌کنید، ماشینی با سرعت به سمت شما براند.
رویکردهای مقابله با ریسک
تا به اینجا ریسک‌های موجود را شناختیم و آنها را طبقه‌بندی کردیم، گام بعدی این است که راهکاری درست و مناسب برای مقابله با آن در نظر بگیریم. در این هنگام با چهار رویکرد می‌توان با ریسک موجود برخورد کرد:
می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری را کم کرد، از آن اجتناب کرد، آن را منتقل کرد و یا آن را نگه داشت. هر کدام از این رویکردها بسته به شرایط متفاوت استفاده می‌شوند و تبعاتی را به همراه دارند.
از ریسک زیاد اجتناب کنید
ریسک‌هایی وجود دارند که ما می‌توانیم هیچگاه خود را درگیر آنها نکرده و به عبارتی از آنها اجتناب و دوری کنیم. به طور مثال می‌دانیم که پرش از ارتفاعات با چتر، رانندگی در جاده‌ای با مه غلیظ و... دارای ریسک جانی بالایی برای هر فردی هستند اما یکی از راه‌های مدیریت این ریسک‌ها این است که از آنها دوری کنیم و یا انجامشان ندهیم. به عبارتی اگر جاده مه‌آلود است، بهتر است به کنار جاده رفته و پارک کنید تا در زمانی که هوا مناسب شد، به رانندگی بپردازید و یا اگر تا به حال با موتورسیکلت در صحراها رانندگی نکرده‌اید، هیچگاه ریسک آن شما را تهدید نخواهد کرد.
احتمال وقوع را کم کنید
رویکرد دیگری که در مدیریت ریسک‌ها می‌توان در پیش گرفت، این است که احتمال وقوع آن را کم کنیم. به طور مثال داشتن زندگی سالم و اجتناب از مرگ زودرس مستلزم رعایت کردن نکاتی است. ورزش کردن، سیگار نکشیدن، به موقع خوابیدن، تغذیه سالم و کارهایی این‌چنینی باعث می‌شود که ریسک مرگ زودرس در شما کاهش پیدا کند. در نتیجه یکی از راه‌های مدیریت ریسک این است که احتمال آن را کاهش دهیم.
ریسک را به کس دیگری منتقل کنید
سومین کاری که می‌توان برای مدیریت ریسک انجام داد، این است که ریسک را منتقل کنیم. این کار توسط شرکت‌های بیمه انجام می‌شود. شرکت‌های بیمه در ازای دریافت مبالغی از افراد حقیقی یا حقوقی آنها را در مقابل حوادثی بیمه می‌کنند. به یاد داشته باشید که صنعت بیمه درباره مواردی کاربرد دارد که نمی‌توان از آنها اجتناب کرد و یا تا حد قابل‌قبولی احتمال وقوع آنها را کاهش داد.
سخن آخر
زندگی انسان‌ها از بدو پیدایش با ریسک و نااطمینانی عجین بوده است. هرچه زمان به جلو می‌رود، ریسک‌های جدیدی زندگی انسان‌ها را در برمی‌گیرد و به تبع برای مقابله با آنها نیز باید راهکارهای جدیدی اتخاذ شود. امروزه روش‌های مختلفی برای پوشش دادن ریسک وجود دارد؛ از بیمه‌های مختلف گرفته تا سرمایه‌گذاری در بازارهای جدید. برای ریسک جانی قطعاً صنعت بیمه بهترین گزینه پیش روی شما است اما در دنیای مدرن میتوانید با سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای نوظهور و استارت‌آپ‌ها، ریسک‌هایی که سرمایه مالی شما را تهدید می‌کند به حداقل برسانید؛ از سوی دیگر با این اقدام به تولید ملی نیز کمک کرده و باعث حرکت چرخ‌های اقتصاد خواهید شد.
- ۹۸/۰۸/۳۰