آشنایی صفر تا صد با بازارهای مالی

 

 

اقتصاد، علمی پیچیده و فراگیر است. در هر بخش آن قوانین و تعاریف متفاوت و منحصربه‌فردی وجود دارد که بدون دانستن آن‌ها نمی‌توان اقدامات و سیاست‌های درستی اتخاذ کرد. یکی از بخش‌های اقتصاد، بازارهای مالی (Financial markets) هستند. در اقتصاد به مکانی که خریداران و فروشندگان در آن به مبادله کالا و خدمات می‌پردازند، بازار گفته می‌شود. این بازار لزوماً یک مکان فیزیکی نبوده و فضای مشخصی ندارد. در یک نگاه جامع در این بازارها، دارایی‌های فیزیکی و دارایی‌ها مالی مبادله می‌شوند اما تفاوت این دو بازار چیست؟

در بازارِ دارایی‌های واقعی، دارایی‌هایی که ماهیت فیزیکی دارند، دادوستد می‌شوند؛ مانند اتوموبیل، ملک، تجهیزات کارخانه و... اما در بازار دارایی‌های مالی، افراد حقیقی و حقوقی به مبادله اوراق قرضه، سهام و... می‌پردازند. بازارهای مالی با توجه به ویژگی‌های متفاوتی دسته‌بندی می‌شوند که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت و هر یک را به صورت اجمالی توضیح خواهیم داد.

تقسیم‌بندی بازارهای مالی از نظر زمان سررسید

یکی از رویکردهایی که به وسیله آن بازارهای مالی را دسته‌بندی می‌کنند، رویکرد سررسید تعهدات مالی است. با توجه به این رویکرد، بازارهای مالی به دو دسته بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند.

در بازار پول (Money market) همان‌طور که از نامش نیز مشخص است، پول و دارایی‌هایی که مشابه آن هستند، مبادله می‌شوند. منظور از مشابه بودن از نظر سررسید است. دارایی‌هایی که سررسید آنها کمتر از 1 سال است، در دسته دارایی‌های مشابه به پول قرار می‌گیرند. با توجه به سررسید کمتر از یک سال، این بازار، بازاری کوتاه‌مدت به حساب می‌آید که دارای سه مشخصه است؛ اولاً، این بازار دارای نقدشوندگی بالاست؛ به عبارتی هر زمان که بخواهید می‌توانید از دارایی خود به صورت نقدی استفاده کنید. ثانیاً، این بازار دارای ریسک پایینی از نظر پرداخت است و ثالثا، این بازار دارای ارزش اسمی بالایی است. ابزارهایی که در این بازار استفاده می‌شوند، اوراق بهادار کوتاه‌مدت سه ماهه، شش ماهه یا یک ساله، اوراق تجاری، قراردادهای بازخرید و... هستند.

بازار سرمایه : دارایی‌هایی با سررسید بلندمدت

با توجه به آنچه گفته شد، تفاوتی که بازار سرمایه (Capital market) با بازار پول دارد، سررسید دارایی است. در بازار سرمایه اشخاص حقیقی و حقوقی به خرید و فروش اوراق قرضه و یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال می‌پردازند. این بازار از نظر مرحله عرضه‌ی اوراق بهادار به دو دسته بازار اولیه (یا بازار دست اول) و بازار ثانویه (یا بازار دست دوم) تقسیم می‌شود. بازار اولیه، بازاری است که در آن سهام یک شرکت و یا واحد اقتصادی برای اولین بار عرضه می‌شود اما بازار ثانویه بازاری است که برای دادوستد بعدی اوراق منتشر شده در بازار اولیه در نظر گرفته شده است. در بازار سرمایه تعداد دفعاتی که افراد می‌توانند در آن به خریدوفروش و انجام معامله بپردازند، محدودیتی ندارد .

تقسیم‌بندی بازارهای مالی از نظر نوع دارایی

یکی دیگر از دسته‌بندی‌هایی که می‌توان برای بازارهای مالی در نظر گرفت، تقسیم آن‌ها بر اساس نوع دارایی است. بر این اساس بازارها به سه دسته بازار سهام، اوراق بدهی و ابزارهای مشتقه تقسیم می‌شوند. در میان این سه بازار، شاید بیشترین بازاری که این روزها توجه افراد به سمت آن معطوف است، بازار سهام باشد. همان‌طور که می‌دانید، در بازار بورس سهام شرکت‌های مختلف معامله می‌شوند و افراد با توجه به پیش‌بینی‌های خود می‌توانند، در این بازار سود کسب کرده و یا متضرر شوند. فعالیت در بازار سهام مستلزم آگاهی داشتن از روند تغییرات هر سهم است. شما در بازار سهام باید شرکت‌ها را به درستی بشناسید. برای دانستن وضعیت هر شرکت در بازار سهام صورت‌های مالی (Financial Statements) در پایان هر سال توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود، در این اسناد داده‌های مالی هر شرکت گنجانده شده است که سرمایه‌گذاران بر اساس آن می‌توانند تصمیم‌گیری کنند اما این صورت‌های مالی چه چیزهایی هستند و چه چیزی را به ما نشان می‌دهند؟

صورت‌های مالی و ترسیم تصویری از آینده یک شرکت

در اقتصاد، اینکه بتوانید آینده را تا حدودی پیش‌بینی کنید یک مزیت بزرگ برایتان به حساب می‌آید. صورت‌های مالی به شما این کمک را می‌کنند و می‌توانید به وسیله آن‌ها آینده شرکت مورد نظرتان را پیش‌بینی کنید و به طور کلی بدانید خرید سهم آن شرکت با چه میزان ریسکی همراه است. صورت‌های مالی سه شکل کلی دارند:

1. ترازنامه
2. صورت سود و زیان
3. صورت گردش وجوه نقد

می‌توان به این لیست صورت‌های دیگر را نیز اضافه کرد اما برای کسانی که می‌خواهند سهام یک شرکت را بخرند، مشاهده این صورت‌های مالی برای کسب اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری کافی است.

1. ترازنامه

می‌توان به جرأت گفت که ترازنامه یا Balance Sheet از مهم‌ترین صورت‌های مالی است. ترازنامه به نوعی نشان می‌دهد که آیا دخل‌و‌خرج شرکت هم‌خوانی دارد یا خیر؟ ترازنامه تراز بودن دارایی‌ها (assets) و بدهی‌ها (liabilities) و سهم سهام‌دارها که به آن حقوق صاحبان سهام (stockholders equity) گفته می‌شود را نشان می‌دهد. در ترازنامه مهم‌ترین معادله که نشان‌دهنده دارایی هر شرکت است، برابر است با : حقوق صاحبان سهام+ بدهی‌ها = دارایی‌ها.

ترازنامه می‌تواند میان‌دوره‌ای (3ماهه، 6 ماهه و یا 9 ماهه) و یا حتی سالانه باشد. در قسمت راست هر ترازنامه دارایی‌های یک شرکت قرار می‌گیرد. در یک تعریف کلی هر چیزی که متعلق به شرکت است و می‌توان آن را نقد کرد، دارایی نام دارد مانند: ساختمان، زمین، حساب بانکی، لوگوی شرکت، مواد اولیه موجود در انبار، تجهیزات و نظایر این‌ها که قابلیت نقدشوندگی دارند، جز دارایی‌های یک شرکت به حساب می‌آیند.

تقسیم‌بندی دارایی‌ها

دارایی‌های هر شرکت می‌تواند به صورت مشهود باشد، مانند ماشین‌آلات، تجهیزات و... و یا نامشهود باشد، مانند ارزش برند یک سازمان. همچنین دارایی‌ها به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند. دارایی‌های جاری نظیر موجودی نقدی، مواد اولیه و کالاهای موجود، پیش‌پرداخت‌ها و سفارش‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و دریافتی‌ها، و دارایی‌های غیر جاری مثل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، املاک، دارایی‌های نامشهود و دارایی‌های ثابت هستند. دارایی‌های جاری در کمتر از یک سال به وجه نقد تبدیل می‌شوند یا در عملیات تولید از آن‌ها استفاده می‌شود. دارایی‌های غیرجاری تمام دارایی‌هایی هستند که این ویژگی را ندارند. در یک ترازنامه دارایی‌ها بر اساس ترتیب نقدشوندگی فهرست می‌شوند. برای مثال، نقدکردن ارزش برند سخت‌تر از نقدکردن موجودی نقدی یک شرکت در بانک است. بنابراین موجودی نقدی در قسمت بالا و دارایی‌های نامشهود در قسمت پایینی ترازنامه آورده می‌شوند.

بدهی‌ها و ترتیب قرارگیریشان در ترازنامه

مانند دارایی، بدهی نیز می‌تواند جاری و یا غیرجاری باشد. بدهی‌های جاری می‌توانند در مدت کمتر از یک سال تسویه شوند. پرداختی‌ها، مالیات، سود سهام پرداختی، مزایای پایان خدمت کارکنان یا هر مبلغ دیگری که شرکت باید پرداخت کند، بدهی است. بدهی‌ها به ترتیب زمان پرداخت فهرست می‌شوند. پرداختی‌های تجاری و غیرتجاری در زمانی کوتاه انجام می‌شود. اما مزایای پایان خدمت کارکنان به این زودی‌ها پرداخت نخواهد شد. برای همین مزایای پایان خدمت در قسمت پایین ترازنامه قرار می‌گیرد.

حقوق صاحبان سهام

زمانی ثبت هر شرکت عده‌ای با مقداری سرمایه اولیه و همچنین مقداری وام و قرض شروع به فعالیت در زمینه خاصی می‌کنند. این منابع دارایی‌های شرکت را تشکیل می‌دهد. نکته‌ای که وجود دارد این است که زمان بررسی ترازنامه یک شرکت لازم نیست که شما نگران تراز بودن و یا نبودن آن باشید، چراکه این صورت مالی همواره به صورت ترازشده ارائه می‌شود. شما باید بدانید که یک شرکت چه میزان دارایی دارد و چقدر بدهکار ست و حقوق صاحبان سهامش چه میزان است. با کنار هم قراردادن این سه مورد می‌توانید، تصویری کلی از وضعیت یک شرکت ترسیم کنید و درباره آن تصمیم بگیرید.

2. صورت سود و زیان

بعد از بررسی ترازنامه هر شرکت لازم است که به سراغ صورت سود و زیان آن بروید. این صورت محدود به یک بازه زمانی مشخص است. این صورت ممکن است YOY یعنی سال به سال (year-over-year) و یا QOQ یعنی فصل به فصل (quarter-over-quarter) باشد. همان‌طور که از نام این صورت حساب مشخص است، در این صورت مالی سودها، زیان‌ها، هزینه‌ها و درآمدهای یک شرکت آورده می‌شود. به طور معمول در این صورت مالی اطلاعات دو یا سه سال در کنار هم قرار می‌گیرند تا امکان مقایسه برای شما فراهم شود.

دو فاکتور مهم در حساب سود و زیان

یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در این صورت یافت می‌شود، «سود و زیان خالص هر سهم» یا EPS است. EPS به شما می‌گوید که شرکت به ازای هر سهم چه میزان سود و یا ضرر کرده است. اگر قیمت سهم را به EPS تقسیم کنیم P/E به دست می‌آید. این فاکتور مهم‌ترین عامل در تحلیل بنیادی سهم است و به ما می‌گوید که سهم در مقابل سودی که می‌تواند ایجاد کند چقدر گران است. بهای تمام‌شده تولید کالا یا خدمات (Cost Of Goods Sold) از دیگر فاکتورهای بسیار مهم در صورت سود و زیان است. به طور مثال، بهای تمام‌شده شرکت خودروسازی دستمزد، لاستیک، شیشه و نظایر این‌ها است. ممکن است به دلایل مختلفی بهای تمام‌شده افزایش پیدا کند که لازم است به طور دقیق بررسی شود.

3. صورت گردش وجوه نقد

فرض کنید که شما یک لپ‌تاپ خریداری کرده‌اید. شما باید پولی را برای خرید لپ‌تاپ مورد نظرتان بپردازید، علاوه بر آن باید هزینه‌های را برای تعمیر و نگه‌داری آن در صورت خرابی، پرداخت کنید. مبالغی که از جیب شما خارج می‌شوند، جریان نقدی هستند. حال فرض کنید، شما با این لپ‌تاپ کار می‌کنید. در این صورت جریان نقدی به صورت ورودی وارد جیب شما می‌شود. اگر پولی که از جیب شما خارج می‌شود کمتر از پولی باشد که به جیب شما وارد می‌شود شما یک کسب‌وکار سودآور خواهید داشت. یکی از صورت‌های مالی، یعنی صورت جریان‌های نقدی مربوط به همین جریان‌های ورودی و خروجی نقدی است. توجه کنید که در صورت وجوه نقدی هم از دارایی حرف می‌زنیم، هم از سود و زیان. به بیان دیگر صورت گردش وجوه نقد محل تلاقی صورت‌های مالی دیگر است.

آشنایی صفر تا صد با بازارهای مالی

تاریخ: 28 آبان 1397

 

اقتصاد، علمی پیچیده و فراگیر است. در هر بخش آن قوانین و تعاریف متفاوت و منحصربه‌فردی وجود دارد که بدون دانستن آن‌ها نمی‌توان اقدامات و سیاست‌های درستی اتخاذ کرد. یکی از بخش‌های اقتصاد، بازارهای مالی (Financial markets) هستند. در اقتصاد به مکانی که خریداران و فروشندگان در آن به مبادله کالا و خدمات می‌پردازند، بازار گفته می‌شود. این بازار لزوماً یک مکان فیزیکی نبوده و فضای مشخصی ندارد. در یک نگاه جامع در این بازارها، دارایی‌های فیزیکی و دارایی‌ها مالی مبادله می‌شوند اما تفاوت این دو بازار چیست؟

در بازارِ دارایی‌های واقعی، دارایی‌هایی که ماهیت فیزیکی دارند، دادوستد می‌شوند؛ مانند اتوموبیل، ملک، تجهیزات کارخانه و... اما در بازار دارایی‌های مالی، افراد حقیقی و حقوقی به مبادله اوراق قرضه، سهام و... می‌پردازند. بازارهای مالی با توجه به ویژگی‌های متفاوتی دسته‌بندی می‌شوند که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت و هر یک را به صورت اجمالی توضیح خواهیم داد.

تقسیم‌بندی بازارهای مالی از نظر زمان سررسید

یکی از رویکردهایی که به وسیله آن بازارهای مالی را دسته‌بندی می‌کنند، رویکرد سررسید تعهدات مالی است. با توجه به این رویکرد، بازارهای مالی به دو دسته بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند.

در بازار پول (Money market) همان‌طور که از نامش نیز مشخص است، پول و دارایی‌هایی که مشابه آن هستند، مبادله می‌شوند. منظور از مشابه بودن از نظر سررسید است. دارایی‌هایی که سررسید آنها کمتر از 1 سال است، در دسته دارایی‌های مشابه به پول قرار می‌گیرند. با توجه به سررسید کمتر از یک سال، این بازار، بازاری کوتاه‌مدت به حساب می‌آید که دارای سه مشخصه است؛ اولاً، این بازار دارای نقدشوندگی بالاست؛ به عبارتی هر زمان که بخواهید می‌توانید از دارایی خود به صورت نقدی استفاده کنید. ثانیاً، این بازار دارای ریسک پایینی از نظر پرداخت است و ثالثا، این بازار دارای ارزش اسمی بالایی است. ابزارهایی که در این بازار استفاده می‌شوند، اوراق بهادار کوتاه‌مدت سه ماهه، شش ماهه یا یک ساله، اوراق تجاری، قراردادهای بازخرید و... هستند.

بازار سرمایه : دارایی‌هایی با سررسید بلندمدت

با توجه به آنچه گفته شد، تفاوتی که بازار سرمایه (Capital market) با بازار پول دارد، سررسید دارایی است. در بازار سرمایه اشخاص حقیقی و حقوقی به خرید و فروش اوراق قرضه و یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال می‌پردازند. این بازار از نظر مرحله عرضه‌ی اوراق بهادار به دو دسته بازار اولیه (یا بازار دست اول) و بازار ثانویه (یا بازار دست دوم) تقسیم می‌شود. بازار اولیه، بازاری است که در آن سهام یک شرکت و یا واحد اقتصادی برای اولین بار عرضه می‌شود اما بازار ثانویه بازاری است که برای دادوستد بعدی اوراق منتشر شده در بازار اولیه در نظر گرفته شده است. در بازار سرمایه تعداد دفعاتی که افراد می‌توانند در آن به خریدوفروش و انجام معامله بپردازند، محدودیتی ندارد .

تقسیم‌بندی بازارهای مالی از نظر نوع دارایی

یکی دیگر از دسته‌بندی‌هایی که می‌توان برای بازارهای مالی در نظر گرفت، تقسیم آن‌ها بر اساس نوع دارایی است. بر این اساس بازارها به سه دسته بازار سهام، اوراق بدهی و ابزارهای مشتقه تقسیم می‌شوند. در میان این سه بازار، شاید بیشترین بازاری که این روزها توجه افراد به سمت آن معطوف است، بازار سهام باشد. همان‌طور که می‌دانید، در بازار بورس سهام شرکت‌های مختلف معامله می‌شوند و افراد با توجه به پیش‌بینی‌های خود می‌توانند، در این بازار سود کسب کرده و یا متضرر شوند. فعالیت در بازار سهام مستلزم آگاهی داشتن از روند تغییرات هر سهم است. شما در بازار سهام باید شرکت‌ها را به درستی بشناسید. برای دانستن وضعیت هر شرکت در بازار سهام صورت‌های مالی (Financial Statements) در پایان هر سال توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود، در این اسناد داده‌های مالی هر شرکت گنجانده شده است که سرمایه‌گذاران بر اساس آن می‌توانند تصمیم‌گیری کنند اما این صورت‌های مالی چه چیزهایی هستند و چه چیزی را به ما نشان می‌دهند؟

صورت‌های مالی و ترسیم تصویری از آینده یک شرکت

در اقتصاد، اینکه بتوانید آینده را تا حدودی پیش‌بینی کنید یک مزیت بزرگ برایتان به حساب می‌آید. صورت‌های مالی به شما این کمک را می‌کنند و می‌توانید به وسیله آن‌ها آینده شرکت مورد نظرتان را پیش‌بینی کنید و به طور کلی بدانید خرید سهم آن شرکت با چه میزان ریسکی همراه است. صورت‌های مالی سه شکل کلی دارند:

1. ترازنامه
2. صورت سود و زیان
3. صورت گردش وجوه نقد

می‌توان به این لیست صورت‌های دیگر را نیز اضافه کرد اما برای کسانی که می‌خواهند سهام یک شرکت را بخرند، مشاهده این صورت‌های مالی برای کسب اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری کافی است.

1. ترازنامه

می‌توان به جرأت گفت که ترازنامه یا Balance Sheet از مهم‌ترین صورت‌های مالی است. ترازنامه به نوعی نشان می‌دهد که آیا دخل‌و‌خرج شرکت هم‌خوانی دارد یا خیر؟ ترازنامه تراز بودن دارایی‌ها (assets) و بدهی‌ها (liabilities) و سهم سهام‌دارها که به آن حقوق صاحبان سهام (stockholders equity) گفته می‌شود را نشان می‌دهد. در ترازنامه مهم‌ترین معادله که نشان‌دهنده دارایی هر شرکت است، برابر است با : حقوق صاحبان سهام+ بدهی‌ها = دارایی‌ها.

ترازنامه می‌تواند میان‌دوره‌ای (3ماهه، 6 ماهه و یا 9 ماهه) و یا حتی سالانه باشد. در قسمت راست هر ترازنامه دارایی‌های یک شرکت قرار می‌گیرد. در یک تعریف کلی هر چیزی که متعلق به شرکت است و می‌توان آن را نقد کرد، دارایی نام دارد مانند: ساختمان، زمین، حساب بانکی، لوگوی شرکت، مواد اولیه موجود در انبار، تجهیزات و نظایر این‌ها که قابلیت نقدشوندگی دارند، جز دارایی‌های یک شرکت به حساب می‌آیند.

تقسیم‌بندی دارایی‌ها

دارایی‌های هر شرکت می‌تواند به صورت مشهود باشد، مانند ماشین‌آلات، تجهیزات و... و یا نامشهود باشد، مانند ارزش برند یک سازمان. همچنین دارایی‌ها به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند. دارایی‌های جاری نظیر موجودی نقدی، مواد اولیه و کالاهای موجود، پیش‌پرداخت‌ها و سفارش‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و دریافتی‌ها، و دارایی‌های غیر جاری مثل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، املاک، دارایی‌های نامشهود و دارایی‌های ثابت هستند. دارایی‌های جاری در کمتر از یک سال به وجه نقد تبدیل می‌شوند یا در عملیات تولید از آن‌ها استفاده می‌شود. دارایی‌های غیرجاری تمام دارایی‌هایی هستند که این ویژگی را ندارند. در یک ترازنامه دارایی‌ها بر اساس ترتیب نقدشوندگی فهرست می‌شوند. برای مثال، نقدکردن ارزش برند سخت‌تر از نقدکردن موجودی نقدی یک شرکت در بانک است. بنابراین موجودی نقدی در قسمت بالا و دارایی‌های نامشهود در قسمت پایینی ترازنامه آورده می‌شوند.

بدهی‌ها و ترتیب قرارگیریشان در ترازنامه

مانند دارایی، بدهی نیز می‌تواند جاری و یا غیرجاری باشد. بدهی‌های جاری می‌توانند در مدت کمتر از یک سال تسویه شوند. پرداختی‌ها، مالیات، سود سهام پرداختی، مزایای پایان خدمت کارکنان یا هر مبلغ دیگری که شرکت باید پرداخت کند، بدهی است. بدهی‌ها به ترتیب زمان پرداخت فهرست می‌شوند. پرداختی‌های تجاری و غیرتجاری در زمانی کوتاه انجام می‌شود. اما مزایای پایان خدمت کارکنان به این زودی‌ها پرداخت نخواهد شد. برای همین مزایای پایان خدمت در قسمت پایین ترازنامه قرار می‌گیرد.

حقوق صاحبان سهام

زمانی ثبت هر شرکت عده‌ای با مقداری سرمایه اولیه و همچنین مقداری وام و قرض شروع به فعالیت در زمینه خاصی می‌کنند. این منابع دارایی‌های شرکت را تشکیل می‌دهد. نکته‌ای که وجود دارد این است که زمان بررسی ترازنامه یک شرکت لازم نیست که شما نگران تراز بودن و یا نبودن آن باشید، چراکه این صورت مالی همواره به صورت ترازشده ارائه می‌شود. شما باید بدانید که یک شرکت چه میزان دارایی دارد و چقدر بدهکار ست و حقوق صاحبان سهامش چه میزان است. با کنار هم قراردادن این سه مورد می‌توانید، تصویری کلی از وضعیت یک شرکت ترسیم کنید و درباره آن تصمیم بگیرید.

2. صورت سود و زیان

بعد از بررسی ترازنامه هر شرکت لازم است که به سراغ صورت سود و زیان آن بروید. این صورت محدود به یک بازه زمانی مشخص است. این صورت ممکن است YOY یعنی سال به سال (year-over-year) و یا QOQ یعنی فصل به فصل (quarter-over-quarter) باشد. همان‌طور که از نام این صورت حساب مشخص است، در این صورت مالی سودها، زیان‌ها، هزینه‌ها و درآمدهای یک شرکت آورده می‌شود. به طور معمول در این صورت مالی اطلاعات دو یا سه سال در کنار هم قرار می‌گیرند تا امکان مقایسه برای شما فراهم شود.

دو فاکتور مهم در حساب سود و زیان

یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در این صورت یافت می‌شود، «سود و زیان خالص هر سهم» یا EPS است. EPS به شما می‌گوید که شرکت به ازای هر سهم چه میزان سود و یا ضرر کرده است. اگر قیمت سهم را به EPS تقسیم کنیم P/E به دست می‌آید. این فاکتور مهم‌ترین عامل در تحلیل بنیادی سهم است و به ما می‌گوید که سهم در مقابل سودی که می‌تواند ایجاد کند چقدر گران است. بهای تمام‌شده تولید کالا یا خدمات (Cost Of Goods Sold) از دیگر فاکتورهای بسیار مهم در صورت سود و زیان است. به طور مثال، بهای تمام‌شده شرکت خودروسازی دستمزد، لاستیک، شیشه و نظایر این‌ها است. ممکن است به دلایل مختلفی بهای تمام‌شده افزایش پیدا کند که لازم است به طور دقیق بررسی شود.

3. صورت گردش وجوه نقد

فرض کنید که شما یک لپ‌تاپ خریداری کرده‌اید. شما باید پولی را برای خرید لپ‌تاپ مورد نظرتان بپردازید، علاوه بر آن باید هزینه‌های را برای تعمیر و نگه‌داری آن در صورت خرابی، پرداخت کنید. مبالغی که از جیب شما خارج می‌شوند، جریان نقدی هستند. حال فرض کنید، شما با این لپ‌تاپ کار می‌کنید. در این صورت جریان نقدی به صورت ورودی وارد جیب شما می‌شود. اگر پولی که از جیب شما خارج می‌شود کمتر از پولی باشد که به جیب شما وارد می‌شود شما یک کسب‌وکار سودآور خواهید داشت. یکی از صورت‌های مالی، یعنی صورت جریان‌های نقدی مربوط به همین جریان‌های ورودی و خروجی نقدی است. توجه کنید که در صورت وجوه نقدی هم از دارایی حرف می‌زنیم، هم از سود و زیان. به بیان دیگر صورت گردش وجوه نقد محل تلاقی صورت‌های مالی دیگر است.