چگونه قیمت سهام تعیین می شود

 عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس شامل، سه دسته عوامل شامل 1- عوامل محیطـی یا کلان، 2- عوامل مرتبط با صنعت و 3- عوامل درونی، آشنا شده‌اید در این قسمت، قصد داریم به موضوع قیمت سهام، البته از نگاهی دیگر بپردازیـم. اجازه بدهید موضوع این قسمت را با چند سوال آغاز کنیـم.

چرا قیمت سهام اغلب شرکت ها در بورس از قیمت اسمـی آنها یعنی 100 تومان بیشتر است؟

آیا قیمتی که در بورس برای سهام تعیین می شود، همواره با ارزش واقعی یک سهم برابر است؟ اگر اینطور است، چرا همچنان برخی سرمایه گذاران متقاضی خرید برخی سهام، حتی با قیمتی بالاتر هستند؟

در این قسمت، قصد داریم با ذکر انواع قیمت یک سهم، به این سوالات پاسخ دهیم. پس با ما همراه باشید.

هر سهم، چهار نـوع قیمت دارد:

الف: قیمت اسمی: قیمت اسمـی یک سهم، قیمتی است که عرضه اولیه سهام شرکت براساس آن قیمت انجام می شود. همانطور که قبلا هم توضیح دادیم، قیمت اسمی هریک از سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس در ایران، یکصد تومان (1000 ریال) است. مبلغ قیمت اسمی، بر روی برگه های سهام درج می شود. در تصویر زیر، نمونه یک برگه نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می کنید، کل سرمایه شرکت، تعداد سهام منتشر شده و قیمت اسمی هریک از سهام، به علاوه تعداد سهامی سهامدار در اختیار دارد، بر روی برگه سهام درج شده است.

ب: قیمت دفتـری: اگر مجموع بدهی های شرکت را از مجموع دارایی های شرکت کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر قیمت دفتری هر سهم است.

برای مثال، فرض کنید مجموع ارزش دارایی های شرکت الف در پایان سال اول فعالیت شرکت، 10 میلیارد تومان است. این شرکت همچنین در مجموع 7 میلیارد تومان به بانکها و سایر شرکتها، بدهی دارد. بنابراین، مجموع حقوق صاحبان سهام این شرکت 3 میلیـارد تومان خواهد بود (3=7-10). حال اگر شرکت مذکور در مجموع تعداد 20 میلیون سهم منتشر کرده باشد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت 150 تومان خواهد بود. (150=20000000/3000000000)

شاید برای شما این سوال بوجود آمده باشد که چطور قیمت اسمی سهام شرکت الف 100 تومان است، در حالیکه قیمت دفتری سهام این شرکت 150 تومان؟ پاسخ این است که میزان سودی که شرکت در پایان سال اول فعالیت خود بدست آورده است نیز به عنوان حقوق سهامداران محسوب و باعث شده است تا ارزش دفتری سهم، از 100 تومان به 150 تومان افزایش یابد.

دلیل ذکر کلمه "دفتر" در قیمت دفتری سهم هم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی ها و بدهی های شرکت، براساس ارقام ثبت شده در دفاتر حسابداری شرکت، مدنظر قرار می گیرند.

 

ج: قیمت بازار: قیمت بازار یا قیمت معاملاتی، قیمتی است که سهام براساس آن، در بورس معامله می شود. همانطور که قبلا هم توضیح دادیم، اگرچه قیمت اسمی هر سهم در بورس 100 تومان است، اما سهام اغلب شرکت ها در بورس براساس قیمت اسمی و حتی ارزش دفتری، معامله نمی شود. آنچه که قیمت سهم در بورس را تعیین می کند، میزان عرضه و تقاضا برای یک سهم است. برای مثال، ممکن است به علت عملکرد خوب یک شرکت، سرمایه گذاران زیادی متقاضی خرید سهام آن شرکت در بورس باشند. بنابراین، قیمت آن در بورس براساس میزان تقاضا، افزایش خواهد یافت و حتی ممکن است این افزایش، تا چند برابر قیمت اسمی هم باشد. در نقطه مقابل، عملکرد ضعیف یک شرکت ممکن است باعث بی رغبتی سرمایه گذاران به خرید یا نگهداری سهم مذکور و در نتیجه، افزایش عرضه آن در بورس باشد. طبیعتا با افزایش عرضه، قیمت سهم کاهش یافته و اگر این روند ادامه یابد، ممکن است قیمت سهم حتی به زیر قیمت اسمی، یعنی 100 تومان برسد. بنابراین، قیمت بازار یک سهم، قیمتی است که در بورس، برای سهم تعیین می شود.

د: قیمت ذاتی: منظور از قیمت ذاتی یک سهم، ارزش واقعی آن سهم است. شاید برای شما این سوال بوجود آید که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت ذاتی یک سهم وجود دارد. اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم اکنون 200 تومان است، به بیان دیگر، سهام شرکت الف هم اکنون با قیمت 200 تومان در بورس در حال خرید و فروش است. اما سرمایه گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از این سرمایه گذاران سوال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آنها این خواهد بود که "به نظر ما، این سهم بیشتر از 200 تومان ارزش دارد". معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، بیشتر از قیمت بازار این سهم است.

بنابراین، در یک تعریف ساده، قیمت ذاتی یک سهم، بیانگر ارزشی است که سرمایه گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه گذاران، ارزش ذاتی یک سهم بالاتر از قیمت بازار آن سهم باشد، گزینه مناسبی برای خرید خواهد بود، اما اگر ارزش ذاتی یک سهم کمتر از ارزش بازار آن باشد، سهم مذکور گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری به شمار نمی رود.

این نکته را هم اضافه کنیم که عوامل سه گانه موثر بر قیمت سهام، یعنی عوامل محیطی، عوامل مرتبط با صنعت و عوامل درونی شرکت، در مجموع به سرمایه گذار کمک می کنند تا قیمت واقعی یک سهم را برآورد کرده و با مقایسه قیمت واقعی و قیمت بازار، درخصوص خرید، فروش و یا حفظ سهام شرکت مذکور تصمیم گیری کند.